W maju 2023 wprowadzono do polskiego porządku prawnego instytucję fundacji rodzinnej.

Fundacja rodzinna ułatwi proces sukcesji majątku rodzinnego zgromadzonego w działalnościach gospodarczych członków rodziny.

Fundacja ma minimalizować ryzyko nieudanej sukcesji i gwarantować kontynuację działalności biznesowej. Przekazanie majątku, w tym firmy rodzinnej do fundacji ma chronić go przed podziałem, umożliwić jego pomnażanie, a więc także czerpanie z niego korzyści, które będzie można przeznaczyć na pokrycie kosztów utrzymania osób wskazanych przez fundatora.

Na gruncie podatkowym przyjęto założenie, według którego dystrybucja majątku fundacji rodzinnej odbywać się będzie na zbliżonych zasadach do tych, które przewiduje ustawa o podatku od spadków i darowizn. Dlatego też zwolnienie z podatku dochodowego przewidziano dla beneficjentów z najbliższej rodziny zaliczanych do tzw. grupy zerowej w podatku od spadków i darowizn.

Fundatorem może zostać osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych, a więc m. in. Posiadająca prawo swobodnego dysponowania swoim majątkiem. Fundację rodzinną może utworzyć także kilku fundatorów.

Fundacja rodzinna będzie zarządzać majątkiem w oparciu o mienie, jakie przekaże jej fundator lub inne osoby oraz wypracowane zyski. Beneficjentem fundacji mogą być osoby fizyczne (najkorzystniejszym wariantem jest by były to członkowie rodziny) a także sam fundator. Może ona w szczególności pokrywać koszty utrzymania lub kształcenia beneficjenta a także przekazywać mu środki pieniężne, rzeczy lub prawa zgodnie z ustanowionym statutem.

Fundusz założycielski w wysokości minimum 100.000,- zł jest pokrywany w całości przez fundatora. Ma on dużą swobodę w określeniu zasad zarządzania fundacją rodzinną, jej funkcjonowania i celu, dla którego została ona powołana.

Korzyści przewidziane przez ustawodawcę:

Fundator – Przekazanie majątku neutralne podatkowo

Założenie fundacji rodzinnej oraz przekazanie do niej majątku nie będzie opodatkowane (brak PCC i CIT w tym zakresie).

Ochrona wypracowanego majątku

Fundator nie będzie odpowiadał za zobowiązania fundacji rodzinnej – z pewnymi wyjątkami.

CIT – zwolnienie z podatku

Fundacja zostanie, co do zasady, objęta podmiotowym zwolnieniem od podatku dochodowego od osób prawnych (nowy art. 6 ust. 1 pkt 25 updop). Opodatkowaniu nie będą więc podlegać np. dywidendy i inne zyski kapitałowe otrzymywane od spółek, których fundacja będzie właścicielem lub udziałowcem.

Zwolnienie podmiotowe nie znajdzie jednak zastosowania do:

1) podatku od przychodów z budynków,

2) przekazanego (lub postawionego do dyspozycji) przez fundację bezpośrednio lub pośrednio świadczenia na rzecz beneficjenta (w tym fundatora będącego jednocześnie beneficjentem) oraz mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej,

3) działalności gospodarczej fundacji wykraczającej poza zakres wskazany w ustawie o fundacji rodzinnej.

CIT 15% w momencie realizacji postanowień statutu

Fundacja rodzinna będzie płacić CIT 15% pobierany dopiero w momencie przekazywania środków

beneficjentom (brak możliwości odliczenia kosztów uzyskania przychodów i amortyzacji).

Otrzymujący świadczenia z fundacji – w zależności od grupy

Beneficjenci – PIT zwolnienie z opodatkowania, 10%,15% w zależności od spowinowacenia

1. zwolnieni z podatku, jeśli będą fundatorem oraz jego małżonkiem, wstępnym, zstępnym, rodzeństwem, pasierbem, ojczymem lub macochą (osoby stanowiące najbliższą rodzinę fundatora – tzw. grupa 0 – nie zapłacą podatku od otrzymanych świadczeń).
2. 10% Beneficjenci kwalifikowani do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn,
3. Pozostali zapłacą 15% PIT.

Fundacja rodzinna a CIT Estoński

Opodatkowaniu estońskim CIT mogą podlegać również spółki, w których wspólnikami są fundatorzy lub beneficjenci fundacji rodzinnej

Opodatkowanie karne – 25%  

W przypadku działalności gospodarczej fundacji wykraczającej poza ustawowo wskazany zakres.

Fundacja rodzinna może wykonywać działalność gospodarczą w rozumieniu art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców tylko w zakresie:

1) zbywania mienia, o ile mienie to nie zostało nabyte wyłącznie w celu dalszego zbycia;

2) najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie;

3) przystępowania do spółek handlowych, funduszy inwestycyjnych, spółdzielni oraz podmiotów o podobnym charakterze, mających swoją siedzibę w kraju albo za granicą, a także uczestnictwa w tych spółkach, funduszach, spółdzielniach oraz podmiotach;

4) nabywania i zbywania papierów wartościowych, instrumentów pochodnych i praw o podobnym charakterze;

5) udzielania pożyczek:

a) spółkom kapitałowym, w których fundacja rodzinna posiada udziały albo akcje,

b) spółkom osobowym, w których fundacja rodzinna uczestniczy jako wspólnik,

c) beneficjentom;

6) obrotu zagranicznymi środkami płatniczymi należącymi do fundacji rodzinnej w celu dokonywania płatności związanych z działalnością fundacji rodzinnej;

7) produkcji przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, z wyjątkiem przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych uzyskanych w ramach prowadzonych działów specjalnych produkcji rolnej oraz produktów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, o ile ilość produktów roślinnych lub zwierzęcych pochodzących z własnej uprawy, hodowli lub chowu, użytych do produkcji danego produktu stanowi co najmniej 50% tego produktu;

8) gospodarki leśnej.

Przy czym zauważyć należy że wniesione do fundacji rodzinnej mienie na pokrycie funduszu założycielskiego w postaci majątkowych praw autorskich do oprogramowania komputerowego, a następnie udzielenie odpłatnej licencji do ww. oprogramowania komputerowego na rzecz podmiotu – spółki z ograniczoną odpowiedzialnością będzie mieścić się w zakresie działalności gospodarczej art. 5 ust. 1 pkt 2 ufr w zakresie najmu, dzierżawy lub udostępniania mienia do korzystania na innej podstawie. Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 22 września 2023 r., nr 0111-KDIB1-2.4010.351.2023.3.ANK). Należy jednak weryfikować powiązania zachodzące między podmiotami gdyż przewidziano tu wyłączenia ze zwolnienia jeżeli osiągane przez fundację przychody z tyt. najmu składników majątkowych służących prowadzeniu działalności beneficjenta, fundatora lub podmiot powiązany z fundacją.

Przykładowe świadczenia dla beneficjentów to :

• comiesięczne wypłaty dla fundatora/-ów zapewniające dostatnie życie na emeryturze;
• kwartalne, roczne wypłaty dla dzieci fundatora/-ów, z tym że dziecko aktywnie uczestniczące w pracach rodzinnej spółki, otrzymywać może dodatkowo comiesięczne wypłaty;
• stypendia dla wnuków fundatora, o ile dostaną się na studia (w statucie mogą być określone wymogi co do uczelni, kierunków itd.); art. 34 ust. 1 ustawy o fundacji rodzinnej precyzuje, że świadczenie od fundacji rodzinnej może być przyznane pod warunkiem albo z zastrzeżeniem terminu.

Pozostałe kwestie podatkowe:

Fundacja rodzinna będzie zobowiązana opłacać podatek od przychodów z budynków, przy zastosowaniu potrącalności podatku zapłaconego.  

Dobrze skonstruowany statut fundacji może być narzędziem do kształtowania stosunków wewnątrzrodzinnych i kontynuowania założeń fundatorów. Fundacja rodzinna pozwoli również na optymalizowanie opodatkowania w przypadku wypłaty świadczeń na rzecz fundatora lub beneficjentów z 0 grupy podatkowej, choćby w przypadku podatku od wypłat z zysków przedsiębiorstw.

Jeśli są Państwo zainteresowani, oferujemy profesjonalną pomoc w skorzystaniu z pełnych możliwości jakie daje Fundacja Rodzinna. Wspólnie z Kancelaria Radców Prawnych „Aniukiewicz i Partnerzy” sp. p. pomożemy w stworzeniu statutu, rejestracji oraz zabezpieczeniu przyszłych interesów Fundatora.