Wprowadzenie

W kontekście procedury zwolnienia z VAT w ramach tzw. procedury SME (Small and Medium-sized Enterprises) dla podatników posiadających siedzibę działalności gospodarczej na terenie Unii Europejskiej, jednym z kluczowych aspektów jest ustalenie granicy obrotu, który uprawnia do skorzystania ze zwolnienia. Wartość ta wynosi 100 000 euro, jednak w przypadku polskich podatników pojawiają się liczne pytania dotyczące sposobu jej obliczania, szczególnie w sytuacji, gdy podatnik dokonuje sprzedaży w innych państwach członkowskich UE.

Poniżej przedstawiono szczegółową analizę zasad stosowania zwolnienia SME, uwzględniając praktyczne aspekty związane z obliczaniem rocznego obrotu oraz warunki, które muszą zostać spełnione, by móc skorzystać z tego zwolnienia.

Zasady obliczania obrotu dla procedury SME

Zgodnie z przepisami ustawy o VAT, warunki korzystania ze zwolnienia w ramach procedury SME uzależnione są od łącznej wartości dostaw towarów oraz świadczenia usług dokonanych przez podatnika w państwie członkowskim UE, w którym przysługuje mu to zwolnienie. Ważne jest, że obliczeniu podlega wyłącznie całkowita wartość obrotu bez uwzględniania VAT-u, a także, że do limitu obrotu w ramach procedury SME uwzględnia się wyłącznie sprzedaż dokonaną w kraju, w którym podatnik korzysta z tego zwolnienia.

Sprzedaż krajowa a limit SME

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, do limitu 100 000 euro, który stanowi próg uprawniający do skorzystania ze zwolnienia SME w państwach UE, nie wlicza się obrotu dokonanego na terytorium Polski. Wartość ta odnosi się wyłącznie do obrotu dokonywanego w innych państwach członkowskich UE, w których podatnik pragnie skorzystać ze zwolnienia.

Jeżeli więc polski podatnik przekroczy próg 100 000 euro obrotu w ramach sprzedaży na terytorium innych państw UE, traci on prawo do stosowania zwolnienia w tych państwach, nawet jeśli wartość sprzedaży w Polsce nie przekroczyła krajowego progu 200 000 zł.

Próg krajowy i unijny w kontekście zwolnienia SME

1. Próg krajowy w Polsce (200 000 zł)

Zgodnie z art. 113 ust. 1 ustawy o VAT, prawo do zwolnienia z VAT w Polsce przysługuje podatnikom, którzy w danym roku podatkowym (lub w roku poprzednim) nie przekroczyli kwoty 200 000 zł obrotu. Oznacza to, że dla polskich podatników obliczany jest oddzielny próg krajowy, który dotyczy wyłącznie sprzedaży dokonywanej na terytorium Polski.

2. Próg unijny (100 000 euro)

Natomiast zgodnie z art. 113a ustawy o VAT, dla podatników posiadających siedzibę działalności gospodarczej na terytorium innego państwa UE, próg 100 000 euro dotyczy obrotu dokonanego we wszystkich państwach UE, w których podatnik dokonuje sprzedaży. Wartość ta stanowi próg, który nie może zostać przekroczony, by podatnik mógł korzystać ze zwolnienia z VAT na terenie wszystkich państw członkowskich, w których realizuje swoje dostawy towarów lub świadczy usługi.

3. Kumulacja obrotu unijnego i krajowego

Warto zauważyć, że dla polskiego podatnika, który prowadzi działalność gospodarczą na terenie Polski i dokonuje sprzedaży towarów lub świadczenia usług w innych państwach członkowskich UE, obowiązują dwa osobne progi: krajowy (200 000 zł) oraz unijny (100 000 euro). Oznacza to, że przekroczenie progu unijnego, nawet jeżeli sprzedaż krajowa nie przekroczyła 200 000 zł, może prowadzić do utraty prawa do zwolnienia SME w innych państwach UE.

Weryfikacja spełnienia warunków zwolnienia SME przez państwa UE

Każde państwo członkowskie UE, w którym podatnik dokonuje sprzedaży, ma prawo do weryfikacji, czy spełnione zostały warunki do stosowania zwolnienia SME. W przypadku polskiego podatnika, który prowadzi działalność gospodarczą na terenie Polski, jego obroty w innych państwach UE są monitorowane przez polski organ podatkowy, który sprawdza, czy łączna wartość sprzedaży nie przekroczyła progu 100 000 euro. Z kolei w przypadku przekroczenia tego progu, obowiązki związane z utratą zwolnienia SME w danym państwie UE mogą zostać ocenione przez organy podatkowe tego kraju.

Przykłady praktyczne

Przykład 1: Przekroczenie progu unijnego

Załóżmy, że polski podatnik, który oprócz działalności na terenie Polski dokonuje sprzedaży na terytorium Niemiec i Francji, osiągnął w maju 2025 roku obrót, który przekroczył próg unijny 100 000 euro w Niemczech. W takim przypadku, z uwagi na przekroczenie progu unijnego, podatnik nie będzie mógł korzystać ze zwolnienia SME w żadnym z państw członkowskich UE, w tym także we Francji, mimo że jego obrót na terenie tego państwa nie przekroczyłby limitu.

Przykład 2: Przekroczenie progu unijnego w jednym państwie

W innym scenariuszu, polski podatnik, który korzysta ze zwolnienia z VAT na terenie Polski oraz realizuje sprzedaż na terenie Niemiec, przekroczył próg unijny w Niemczech w czerwcu 2025 roku. Jeśli jednak w Polsce jego obrót nie przekroczył progu krajowego (200 000 zł), to nadal będzie mógł korzystać ze zwolnienia podmiotowego w Polsce. Przekroczenie progu w Niemczech nie wpłynie na możliwość korzystania ze zwolnienia w Polsce, o ile krajowy próg nie zostanie przekroczony.

Obowiązki polskiego podatnika

Zgodnie z art. 113b ustawy o VAT, polski podatnik, który pragnie skorzystać ze zwolnienia z VAT na terytorium innego państwa członkowskiego, musi spełnić określone warunki, w tym limit obrotu nieprzekraczający kwoty 100 000 euro w skali całej Unii Europejskiej. W sytuacji, gdy obrót ten nie przekroczy wskazanego limitu, podatnik ma prawo do skorzystania ze zwolnienia. Jednocześnie, aby skorzystać ze zwolnienia w państwach UE, konieczne jest, by obrotu nie przekroczył również próg krajowy obowiązujący w państwie, w którym podatnik dokonuje sprzedaży.

Podsumowanie

Zwolnienie z VAT w ramach procedury SME jest istotnym narzędziem dla małych i średnich przedsiębiorstw, które chcą uprościć swoje zobowiązania podatkowe w Unii Europejskiej. Zrozumienie zasad obliczania obrotu i spełniania warunków do skorzystania ze zwolnienia jest kluczowe dla polskich podatników prowadzących działalność na terenie innych państw UE.

W przypadku przekroczenia progu 100 000 euro obrotu w innych państwach UE, podatnik traci prawo do stosowania zwolnienia z VAT w ramach procedury SME we wszystkich państwach członkowskich. Jednakże, jeżeli próg krajowy w Polsce nie

zostanie przekroczony, polski podatnik może nadal korzystać ze zwolnienia podmiotowego w kraju, niezależnie od obrotu w innych państwach UE.

W związku z tym, dla polskich przedsiębiorców istotne jest monitorowanie zarówno krajowego, jak i unijnego limitu obrotów, aby zapewnić sobie dalsze korzyści płynące ze zwolnienia z VAT w ramach procedury SME.